TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN - VNU

Từ trước đến nay có em khá nhiều cơ hội được tiếp xúc đến định nghĩa “ dân tộc”. Và theo em thì đây là một phạm trù rộng, có thể hiểu theo nhiều nghĩa. Hiện nay có rất nhiều định nghĩa về “ dân tộc” nhưng nổi bật lên trong số đó có 1 định nghĩa phổ biến nhất:

-         “ Dân tộc chỉ một cộng đồng người có mối liên hệ chặt chẽ, bền vững, có sinh hoạt kinh tế chung, có ngôn ngữ riêng  và những nét văn hóa đặc thù, xuất hiện sau bộ lạc, bộ tộc.”

-         “ Dân tộc chỉ cộng đồng người ổn định hợp thành nhân dân một nước, có lãnh tổ, quốc gia, nền kinh tế thông nhất, quốc ngữ chung và có ý thức về sự thống nhất của mình, gắn bó với nhau bởi lợi ích chính trị, kinh tế, truyền thống, văn hóa và truyền thống đấu tranh chung suốt quá trình lịch sử lâu dài dựng nước và giữ nước.”

Sau khi tìm hiểu và đọc các định nghĩa về “ dân tộc” cũng như 2 định nghĩa trên thì em rút ra được rằng:

Thứ nhất, dân tộc  có thể hiểu là tất cả nhân dân của đất nước đúng về mặt địa lí cũng như là chính trị.

Thứ hai, dân tộc cũng có thể hiểu là một tộc người ( chủng tộc) ( tộc người kinh, người H’mong, Ede,…)

Dù hiểu theo nghĩa nào đi căng nữa thì “ dân tộc “ cũng có tính ổn định và cùng theo dòng lịch sử của nước nhà mà phát triển theo đó.

Từ hai ý trên ta suy ra được “ nền văn học dân tộc” có thể hiểu là “ nền văn học của một đất nước” cũng có thể hiểu là “ nền văn học của một chủng tộc người trong đất nước đó”

Tuy nhiên , với khái niệm “ nền văn học dân tộc” thì em hướng nhiều hơn đến đối tượng là “ nền văn học của đất nước”. Văn học đó đại diện cho một dân tộc. Cái mà nó đại diện có thể là những nét đặc sắc về con người, đất nước nơi đó.Thể hiện được những phong tục, tập quán, thói quen, thiên nhiên , tôn giáo ,… Và đặc biệt “nền văn học dân tộc “ đó phải thể hiện được xã hội của dân tộc đó. Bởi thế mới nó “ văn học là tấm gương phản chiếu cuộc sống”.

Cụ thể hơn khi đặt vấn đề này vào văn học Mĩ “ thề nào là một nền văn học dân tộc Mĩ?”

          Nhắc tới nước Mĩ, chúng ta thường nghĩ ngay đến một đất nước trẻ, rộng lớn , đa màu sắc về dân tộc ( dân tộc ở đây là chủng tộc). Từ cái suy nghĩ này, em xin điểm lại một chút tóm lược một số chi tiết về lịch sử Mĩ cũng như là nền văn học đất nước này. Như cả lớp đã biết và học ở những buổi đầu thì Mỹ là quốc gia được ví như là một cái nồi lẩu hay như một bát salad; nói một cách trần trụi thì đó là sự hỗn tạp các chủng người. Vì Mĩ là một đất nước đa dạng về chủng người như thế nên “ nền văn học dân tộc Mĩ “ em lại hướng đến cái bao quát là toàn bộ nước Mĩ.

          Văn học Mỹ ban đầu là những truyền thuyết, thần thoại, cổ tích, những bài ca dao truyền miệng chủ yếu bắt nguồn từ người dân da đỏ. Có lẽ ai cũng biết Mĩ từng là thuộc địa của thực dân Anh trong một khoảng thời gian khá dài. Và cũng giống như văn học hay văn hóa Việt Nam ảnh hưởng bởi Trung Hoa thì Mỹ cũng vậy. Nền văn học Mĩ cũng bị ảnh hưởng bởi văn học Anh. Mĩ bị người Anh thực dân hóa từ năm 1585 cho đến thế kỉ thứ 17 thì khi đó , hầu hết các tác phẩm văn học thời kì thuộc địa này đều được viết bằng Tiếng Anh. Khi các tác giả nhận ra đợc sự phụ thuộc này thì những nhà văn quyết định tìm kiếm nền văn học cho đất nước mình , giải phóng cho văn học Mỹ. Tuy nhận biết được điều đó, nhưng đến tận thế kỉ thứ 19, các nhà văn Mỹ vẫn có lối viết mô phỏng văn học Anh. Khi đó, có một nhà văn nổi tiếng đã đi đầu trong công cuộc dẫn đường cho văn học Mỹ, người này đối với chúng ta có lẽ không còn xa lạ - Mark Twain. Các tác phẩm của ông đi theo hướng chủ nghĩa hiện thực mà nổi bật nhất là tác phẩm những cuộc phiêu lưu của Huckleberry Fin. Cuốn tiểu thuyết này ra đời kéo theo cả một chế độ xã hội Mỹ bấy giờ dần lột tả ra theo từng câu chuyện của Huck Finn. Đây có thể coi như là tiếng nói của văn học dân tộc Mĩ. Em nhớ có một câu nói là “ Một người Mĩ dân chủ phải tự phát hiện ra bản ngã của mình”. Có lẽ cũng từ công cuộc “nhận đường” cho nền văn học dân tộc mà ra

          Theo em thì nền văn học dân tộc Mĩ có những nét đặc trưng riêng của nó nhứ : chủ nghĩa hiện thực trong tác phẩm ( nó không cầu kì hoa mĩ , vòng vèo như văn học phương Đông, mà nó khá trần trụi , pha chút tự do cùng sự sáng tạo của người viết.Đặc biệt , là nền văn học này rất chú ý đến việc tạo các xung đột với xã hội. Tuy nền văn học Mĩ tuy hướng nhiều đến chủ nghĩa hiện thực nhưng cũng không hề bỏ qua chủ nghĩa lãng mạn. Đó là chất lãng mạn cực đoan kết hợp với hiện thực dân chủ Mĩ khiến cho người đọc bị cuốn theo dòng chảy văn học khá riêng của Mĩ.

          Nếu nói đến tác phẩm như thế nào mới được coi là thuộc vào nền văn học Mĩ thì em nghĩ đó là các tác phẩm được sang tác bởi chính người Mĩ. Trong một tài liệu em có đọc rằng :  “ Nhà văn nào cũng thuộc một đất nước, một xã hội , một dân tộc nhất định và tiếng nói nghệ thuật của anh ta hiển nhiên là tiếng nói của dân tộc anh ta”. Vì sao em có thể khẳng định được rằng tác phẩm của người dù được viết bằng chữ viết khác , sáng tác ở quốc gia khác, hay đã có quốc tịch khác,… thì vẫn là thuộc nền văn học Mĩ? Bởi vì như ở trên e đã nói, văn học Mĩ có sự ảnh hưởng của văn học Anh, nhưng không có nghĩa nó là văn học Anh. Nó vẫn là văn học Mĩ nhưng hơi hướng của nó lại có sự pha tạp , sự giao lưu văn hóa. Ví như văn học Mĩ La Tinh. Người Nhật tiếp nhận Văn học Mĩ La tinh đầu tiên là từ một tác phẩm tiếng Pháp. Vậy nó có phải là thuộc văn học Pháp hay không ? Câu trả lời dĩ nhiên là không rồi. Cũng như thế, Văn học Mĩ La Tinh được sang tác bằng nhiều thứ tiếng nhưng phần lớn thực ra là tiếng Tây Ban Nhà vì người dân ở đây nói bằng tiếng Tây Ban Nha. Nói và viết là ai phạm trù hoàn toàn khác nhau . Bởi dù viết bằng thứ tiếng nào thì nó cũng chỉ là một hình thức của ngôn ngữ, nó có thể dịch ra nhiều thứ tiếng khác nhau. Chính vì thế mà viết bằng ngôn ngữ nào không hề quan trọng, không thể quyết định được tác phẩm đó thuộc nền văn học nào. Mà cái quyết định quan trọng nhất đó chính là cái “bản ngã” của tác giả. Là người Mĩ dù có di cư đi đâu thì vẫn là người Mĩ.

          Đối chiếu với văn học Việt Nam, thì như ở trên em đã nói nó cũng sẽ tương tự như vậy. Điều em muốn nói thêm ở đây đó là sự liên hệ giữa các tác phẩm văn học Việt Nam – với các tác phẩm hải ngoại. Từ “ hải ngoại” đối với chúng ta có lẽ không hề xa lạ, nhưng có chắc chắn rằng tất cả chúng ta đều hiểu trọn vẹn được hai từ đó? Hải ngoại có nghĩa là những nhà văn, nhà thơ Việt Nam sống ở nước ngoài. Họ có thể sang tác bằng tiếng Việt, cũng có thể sang tác bằng thứ tiếng khác. Nhưng các tác phẩm của họ hoàn toàn thuộc nền văn học Việt Nam. Chẳng thế mà có cụm từ “ văn học Hải Ngoại”. Những nhà văn, nhà thơ đặc sắc mà ta có thể kể là Thuận, Dương Thụy, Nguyễn Ngọc Ngạn, Y Ban, Jenny – Mai Nuyen, Lê Thị Diễm Thúy,… Trong đó em muốn đề cử đến ai tác giả có sự đối lập cũng như trái chiều nhau. Đó là “ Thuận” và “ Nguyễn Thị Mĩ Ngọc”. Một người có lẽ khá quen thuộc với chúng ta, nhà văn “ Thuận”. chị chỉ có một tên duy nhất . đôi khi khiến người đọc không phân biệt được là nam hay là nữ viết. có lẽ điều đó cũng thể hiện được phần nào sự khách quan hơn cho tác phẩm. Thuận có 5 tac phẩm khác nổi tiếng đều được xuất bản ở Việt Nam : T mất tích , Made in VietNam, Phố TÀu, Paris 11 tháng 8, và Vân Vy. Là người Việt nhưng lại sinh sống ở Pháp khá lâu, nhưng chị vẫn hướng ngòi bút của mình đến quần chúng Việt Nam. Các tác phẩm của chị không hề có sự lỗi thời mà nó lại khá ăn nhập với tình hình đất nước, ngội dung hay cả ngôn từ cũng rất phù hợp. Còn NGuyễn Thị Mĩ Ngọc lại nguowic lại, là người Việt nhưng lại viết truyện bằng tiếng Pháp. Không chỉ vậy, chị còn có đến 2 tác phẩm được người Pháp trao giải thưởng văn học và được dịch lại bằng tiếng Việt. Tuy viết bằng tiếng Pháp, được người Pháp trao giải nhưng tác phẩm của chị vẫn thuộc nền văn học dân tộc Việt Nam. Điều này thể hiện được sự thành công trong việc giao lưu văn hóa giữa các nước.

[To be continue…]

• Khái niệm dân tộc có hai cách hiểu:

-          Nghĩa hẹp : Dân tộc chỉ một cộng đồng người có mối liên hệ chặt chẽ và bền vững, có chung sinh hoạt kinh tế, có ngôn ngữ riêng, có những nét đặc thù về văn hoá; xuất hiện sau bộ lạc, bộ tộc; kế thừa phát triển cao hơn những nhân tố tộc người ở bộ lạc, bộ tộc và thể hiện thành ý thức tự giác tộc người của dân cư cộng đồng đó.

Theo nghĩa này dân tộc là một bộ phận của quốc gia, là dân tộc - tộc người.

- Nghĩa rộng: Dân tộc chỉ một cộng đồng người ổn định làm thành nhân dân một nước, có lãnh thổ quốc gia, nền kinh tế thống nhất, quốc ngữ chung và có ý thức về sự thống nhất của mình, gắn bó với nhau bởi quyền lợi chính trị, kinh tế, truyền thống văn hoá và truyền thống đấu tranh chung trong suốt quá trình lịch sử lâu dài dựng nước và giữ nước.

Theo nghĩa này dân tộc là dân cư của một quốc gia nhất định, là quốc gia - dân tộc.

• Khái niệm nền văn học dân tộc

Ở đây khái niệm dân tộc tôi hiểu rằng là một quốc gia nhất định.

Vì vậy văn học dân tộc đương nhiên sẽ là nền văn học của đất nước đó. Văn học phản ánh cuộc sống. Vậy nên nền văn học dân tộc là nền  văn học phản ánh được lịch sử, xã hội, văn hóa, con người và các vấn đề của dân tộc đó trong mỗi thời đại. Và một tác phẩm văn học trong nền văn hóa dân tộc sẽ thỏa mãn được 3 mặt:

+ Phản ảnh được hiện thực dân tộc một cách cụ thể theo lịch sử theo quan điểm thẩm mỹ độc đáo của dân tộc đó

+ Thể hiện được quá trình phát triển hay tiếp thu truyền thống, đồng thời có sự cách tân, sáng tạo trong việc miêu tả cuộc sống và con người của dân tộc đó.

+ Biểu hiện được giá trị tinh thần chung của dân tộc, tiêu biểu cho chân lý của thời đại.

• Nền văn học dân tộc Mỹ

Nền văn học dân tộc Mĩ là nền văn học phản ánh được xã hội và tâm thức của con người dân tộc Mĩ, nêu vấn đề của thời đại và sáng tạo một thành tựu nghệ thuật mới. Cụ thể họ đã thưc sự bàn đến những vấn đề cơ bản sau:

+ Nhu cầu liên kết của các nước nhỏ thành khối lớn hơn để đương đầu với nước lớn trong quan hệ chính trị kinh tế xã hội toàn cầu cũng đang đặt ra cấp bách. Nhà văn bằng tiếng nói nghệ thuật độc đáo của mình cũng tham gia vào quá trình đó với tiếng nói riêng.

+ Văn học Mĩ La tinh góp phần đặt vấn đề và thử giải quyết hai vấn đề, đồng thời khẳng định dòng văn học hiện thực mang tính huyền ảo – một thành tựu văn học mới mẻ.

+ Một mâu thuẫn đang tồn tại trong lối sống Mĩ La tinh cũng tồn tại trong nhân loại là: trong khi sự giao lưu hội nhập trên phạm vi thế giới càng tăng thì lối sống cô đơn khép kín, vị kỉ (hay nói cách khác là chủ nghã cá nhân) cũng có chiều hướng gia tăng.

…

Theo em, một tác phẩm được thuộc nền văn mỹ phải đáp ứng được các tiêu chí sau:

+ Phản ảnh được hiện thực dân tộc Mỹ một cách cụ thể theo lịch sử theo quan điểm thẩm mỹ độc đáo của dân tộc Mỹ

+ Thể hiện được quá trình phát triển hay tiếp thu truyền thống, đồng thời có sự cách tân, sáng tạo trong việc miêu tả cuộc sống và con người của dân tộc Mỹ

+ Biểu hiện được giá trị tinh thần chung của dân tộc Mỹ, tiêu biểu cho chân lý của thời đại.

Bên cạnh đó, theo em, một tác phẩm được coi là thuộc nền văn học dân tộc Mỹ khi nó được sáng tác bởi một người Mỹ, sống trong lòng nước Mỹ, sống cùng lịch sử, xã hội và con người Mỹ. Chỉ như thế họ mới hiểu về dân tộc đó một cách sâu sắc và phản ánh đúng hiện thực nước Mỹ. Còn về việc viết về thứ tiếng nào thật sự không quan trọng, không thể quyết định được tác phẩm đó thuộc nền văn học nào. Ngôn ngữ chỉ là công cụ, mặt hình thức để truyền tải nội dung. Dù viết bằng thứ tiếng nào thì nó cũng chỉ là một hình thức ngôn ngữ khác nhau., Cái quyết định một tác phẩm có phải văn học Mỹ hay không chính là tác giả -  người tạo ra nó

Chào thầy và các bạn!

          Nói về “dân tộc”, em có thể khẳng định rằng, đây là một phạm trù, một khái niệm rất sâu, rất rộng. Cũng giống như khái niệm “Dịch” đã từng được thầy đề cập ở bài viết “Dịch, chiến tranh và ký ức văn hóa: Tiếp cận thể loại tự thuật về đời sống bị cầm tù trong văn học Mỹ từ cuối thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XVIII từ điểm nhìn dịch văn hóa”, “dân tộc” không chỉ dừng lại ở khái niệm đất nước, quốc gia thông thường! Vậy, “dân tộc” là gì?

          Dân tộc là một quá trình phát triển lâu dài của xã hội loài người. Trước khi dân tộc xuất hiện, loài người đã trải qua những hình thức cộng đồng từ thấp đến cao: thị tộc, bộ lạc, bộ tộc. Cho đến nay, khái niệm dân tộc được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau, nhưng trong tiếng Việt lại được hiểu theo hai nghĩa phổ biến là “dân tộc” và “sắc tộc”. Theo giáo trình “Tư tưởng Hồ Chí Minh” và Wikipedia, em có khái quát lại khái niệm “dân tộc” như sau:

Thứ nhất, dân tộc, hay được hiểu theo nghĩa rộng là cộng đồng người có chung nền văn hóa, nhóm sắc tộc, ngôn ngữ, nguồn gốc, lịch sử; đôi khi bao gồm nhiều nhóm sắc tộc. Dân tộc trong trường hợp quốc gia dân tộc còn được gọi là quốc dân.

Thứ hai, sắc tộc, dùng để chỉ nhóm xã hội được phân loại dựa trên nhiều nét chung như di sản văn hóa, nguồn gốc, lịch sử, ngôn ngữ hoặc phương ngữ.

Tóm lại, để cho dễ hình dung, em có thể đưa ra một số ví dụ sử dụng “dân tộc” trong một số trường hợp như sau:

Ví dụ 1: Nền giáo dục quốc dân; Nền kinh tế quốc dân,… đều được dùng để chỉ nền giáo dục, kinh tế,… của một quốc gia dân tộc.

 => “Dân tộc” ở đây được dùng với cách hiểu nghĩa thứ nhất.

Ví dụ 2: Dân tộc Kinh, Dân tộc Tày, 54 dân tộc anh em,… đều được dùng để chỉ các nhóm người, tộc người có điểm chung về di sản văn hóa, nguồn gốc, lịch sử, ngôn ngữ, phương ngữ,…..

 => “Dân tộc” ở đây được dùng với cách hiểu nghĩa thứ hai.

        Như vậy, thế nào được coi là một nền văn học dân tộc? Theo em, đó là nền văn học của đại chúng. Cụ thể hơn, “nền văn học dân tộc” chính là nền văn học của các bộ lạc, bộ tộc, nhóm người, tộc người của một nước (nền văn học mang tính sắc tộc), hay rộng hơn là nền văn học của một đất nước, một quốc gia (nền văn học quốc dân). Muốn hiểu đầy đủ về khái niệm “nền văn học dân tộc”, chúng ta cần phải hiểu được ý nghĩa của nó ở nhiều khía cạnh. Nền văn học của người Mông hay người da đỏ, người Kinh hay người da trắng thì đều được gọi là “nền văn học dân tộc”.

        Tương tự như vậy, “nền văn học dân tộc Mĩ” cũng sẽ dễ dàng được cắt nghĩa và hiểu như một thể hợp nhất của tất cả đặc sắc văn học của các tộc người, của những phần nhỏ mà ghép lại tạo nên nước Mĩ, tất cả đã hợp thành nền văn học của Hợp chúng quốc Hoa Kì. “Nền văn học dân tộc Mĩ” cũng giống như bất kì nền văn học dân tộc nào trên thế giới, chúng đều có nghĩa vụ phản ánh hiện thực lịch sử của đất nước đó; phản ánh được những giá trị chung vốn có, lưu giữ và phát triển chúng lên một tầm cao mới.

        Vì thế, các tác phẩm được sáng tạo, sáng tác mang màu sắc, văn hóa Mĩ; phản ánh được hiện thực lịch sử, xã hội nước Mĩ hay những giá trị vốn có của nước Mĩ; kế thừa và phát huy những giá trị cũ về vật chất, tinh thần,…của nước Mĩ, hay nói đúng hơn là đáp ứng được các tiêu chí, nhiệm vụ của một nền văn học dân tộc kể trên thì theo em, đều được coi là thuộc vào nền văn học Mĩ. Như vậy, chúng ta không nên nhìn nhận phiến diện, chủ quan rằng những sáng tác của người Mĩ thì mới được xét là đóng góp vào nền văn học Mĩ, là một phần của nền văn học Mĩ. Bởi, nước Mĩ xin được nhắc lại, được coi là “hợp chúng quốc”, có nghĩa là theo quan điểm cá nhân, em nghĩ rằng tất cả các sáng tác của tác giả dù không phải người gốc Mĩ, hay người đó có di cư ra khỏi nước Mĩ, hay sáng tác bằng một ngôn ngữ nào khác tiếng bản địa thì vẫn được coi là tác phẩm thuộc nền văn học Mĩ. Bởi một lẽ đơn giản rằng, văn hóa ngấm cùng máu thịt con người ta, dù ta có ở đâu, sử dụng loại ngôn ngữ nào thì cái chất của văn hóa bản địa vẫn hiện hữu trong ta. Chẳng hạn, người Việt Nam học tiếng Anh, thoạt đầu, khi viết những bài luận, bài văn ngắn bằng tiếng Anh, chắc chắn vẫn có chút ảnh hưởng của văn phong tiếng Việt. Hay phải kể đến những nét đặc sắc trong văn hóa thăm hỏi của người Việt, nó cũng khác hẳn với đặc sắc trong văn hóa phương Tây. Người Việt Nam nhìn thấy nhau thường sẽ hỏi “Anh lại ăn cơm?”, “Anh lại uống nước” dù trước đó không mời người khách đó, mà đó chỉ là câu hỏi lịch sự; hay người nước ngoài kị hỏi tuổi phụ nữ, nhưng người Việt Nam lại hay hỏi tuổi để cho tiện bề xưng hô. Như vậy, người Mĩ thì dù có đi đâu, dùng thứ ngôn ngữ nào thì vẫn có văn hóa Mĩ đồng hành, vậy nên những gì họ viết ra vẫn sẽ là sản phẩn của văn hóa, văn học Mĩ.

         Tương tự soi chiếu sang Việt Nam, theo em, để được coi là một nền văn học dân tộc Việt Nam, nó  cũng cần phải đáp ứng những được những tiêu chí kể trên đối với bất kì nền văn học dân tộc nào. Văn học Việt Nam đã bước cùng đất nước từ những tháng ngày mới xây dựng, từ ngày mà Văn – Sử - Triết bất phân, từ cái thời mà văn học còn được coi là văn học sử. Chúng ta đã có những tác phẩm văn học dân gian làm nền móng (Tục ngữ, Ca dao, Dân ca, Truyện cổ tích, Truyện truyền kì,….), nó đại diện cho quá trình lưu giữ, phát huy những truyền thống, kinh nghiệm quý báu của cha ông. Chúng ta có những trang văn học với âm hưởng hào hùng (Nam quốc sơn hà, Đại cáo bình Ngô,…) phản ánh những mốc son của lịch sử dân tộc. Chúng ta lại có những trang viết đặc sắc, mang màu sắc thời đại của những tác giả thức thời (Nguyễn Minh Châu, Vi Thùy Linh,…)…. Và dù những tác phẩm được viết bởi người gốc Việt ở ngoại quốc, viết bằng ngôn ngữ không phải tiếng Việt,… thì vẫn là một phần của nền văn học dân tộc Việt Nam. Đó là điều không thể phủ nhận, bởi có rất nhiều tác giả Việt Nam thành công ở hải ngoại, chính họ đã đem văn học Việt Nam tới gần bạn đọc thế giới hơn. Cũng giống như các bạn, khi được học học phần “Văn học Việt Nam từ 1945 đến nay”, em đã được giảng viên giới thiệu khá nhiều các tác giả Việt hiện sống và tiếp tục công việc sáng tác của mình ở nước ngoài như: nhà văn Thuận – tác giả của một số cuốn sách nổi tiếng như “Chinatown” và “Paris 11 tháng 8”, nhà văn Anna Moi Trần Thiên Nga với “Lúa đen”, nhà văn Mây Hồng (Nuage Rose) với tác phẩm “Ba áng mây trôi dạt xứ bèo”, nhà văn Lệ Tân Sitek (Bùi Lý Lệ Tân) với “Ngã ba đường” và “Một mình trên đường”,… Chúng ta không thể phủ nhận thành công của các tác phẩm đó, dù tác giả có ở đâu, viết bằng tiếng Việt, tiếng Pháp hay tiếng Anh thì bản ngã vẫn là cái không đổi, văn hóa Việt vẫn là cái không thể thay thế. Tóm lại, “nền văn học dân tộc Việt Nam” là nền văn học của dân tộc Việt Nam, là nền văn học lưu giữ những giá trị lịch sử của đời sống xã hội, của con người Việt Nam; là nền văn học lưu giữ và phát triển, kế thừa kinh nghiệm của cha ông để lại; là nền văn học mang nhiều dấu ấn thời đại; là nền văn học của nghệ thuật.

Mở rộng vấn đề: 

       Dựa trên kiến thức và kinh nghiệm vốn có của bản thân, theo em, dân tộc là “dân” + “tộc”, tức là khi cắt nghĩa “dân tộc”, chúng ta sẽ có câu trả lời mong muốn. “Dân” có thể được hiểu là người, loài người, người của một tộc/ nước. “Tộc” có thể được hiểu là loài, dòng dõi, họ. Khi ghép lại, “dân tộc” sẽ được hiểu là những con người trong cùng một loài, thuộc cùng họ hay dòng dõi; họ có những đặc điểm tương đồng về văn hóa, hình dáng, lối sống, ngôn ngữ,…

        Như vậy, thế nào là tính dân tộc? Em xin phép được trích dẫn câu nói của Bielinxki như sau: “Văn học cũng như mọi loại hình nghệ thuật khác đều là sản phẩm tinh thần của một cá nhân nghệ sĩ. Mà cá nhân người nghệ sĩ đó lại thuộc về một cộng đồng, một dân tộc nhất định. Mỗi tác phẩm văn học ít nhiều đều  mang dấu ấn riêng  về văn hóa, phong tục tập quán hay tâm lí, tính cách đặc trưng của dân tộc mình. Vậy tính dân tộc có thể được xem như là một thuộc tính xã hội của văn học, là một “ thuộc tính tất yếu của việc sáng tạo””.

         Tính dân tộc có thể được hiểu là những đặc điểm nổi bật của cộng đồng người  có chung lãnh thổ, ngôn ngữ, phương thức và chế độ chính trị trải qua một thời kì lịch sử lâu dài. Tính dân tộc không được bộc lộ một cách rõ ràng, cụ thể thành yếu tố hữu hình mà nó thấm vào trong cảm xúc, trong cách nhìn và phương thức thể hiện của tác phẩm, hay nói cách khác, nó là một yếu tố khá trừu tượng. Nhà văn không phải cứ chăm chú miêu tả về cảnh sắc thiên  nhiên hay kể về những tên đất, tên làng gắn liền với dân tộc mình đang sinh sống thì tác phẩm mới có tính dân tộc.  Đọc tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du chúng ta thấy trong tác phẩm xuất hiện nhiều địa danh, nhân vật, kể cả cốt truyện đều có nguồn gốc từ đất nước Trung Hoa, nhưng người đọc vẫn cảm nhận được tâm hồn dân tộc thấm đẫm trong những trang Kiều.

         Qua đó, rõ ràng chúng ta có thể thấy, một tác phẩm có tính dân tộc là tác phẩm thể hiện được “tính cách dân tộc và cái nhìn dân tộc đối với cuộc đời” (Trích “Lý luận văn học” – Phượng Lựu chủ biên, trang 103).Tính cách dân tộc là “những nét phẩm chất lặp đi lặp lại tạo thành bộ mặt tinh thần của dân tộc” (Trích “Lý luận văn học” – Phương Lựu chủ biên, trang 104).

          Rộng hơn của khái niệm “tính dân tộc” đó là “chủ nghĩa dân tộc”. Chủ nghĩa dân tộc có 3 cách hiểu ứng với 3 nghĩa của “dân tộc” (Nation/ People / Ethnic)

- Dân tộc (Nation):

Theo bài viết “Chủ nghĩa dân tộc” của tác giả Trần Nam Tiến, đăng trên nghiencuuquocte.org, “Chủ nghĩa dân tộc đề cập đến một hệ tư tưởng, một tình cảm, một hình thức văn hóa, hoặc một phong trào tập trung vào quốc gia hay dân tộc. Chủ nghĩa dân tộc đã trở thành một trong những động lực chính trị và xã hội quan trọng nhất trong lịch sử. Ở một góc độ khác, chủ nghĩa dân tộc là xu hướng tư tưởng tuyệt đối hóa giá trị dân tộc mình, đặt dân tộc mình ở vị trí cao nhất trong toàn bộ hệ thống giá trị, đi đến chỗ khoa trương, bài ngoại, tự phụ, coi dân tộc mình cao hơn tất cả và gây thiệt hại cho dân tộc khác.”

-Dân tộc (People):

“Chủ nghĩa dân tộc” được hiểu theo nghĩa “dân tộc” (People) là hệ thống các tư tưởng, tình cảm, hình thức văn hóa, hoặc phong trào tập trung vào chính con người, gắn liền với xu hướng phục hồi của tôn giáo, tư tưởng bài ngoại, trào lưu chống chủ nghĩa xã hội và âm mưu diễn biến hòa bình của các thế lực phản động phương Tây.

-Dân tộc/sắc tộc (ethnic):

“Chủ nghĩa dân tộc” được hiểu theo nghĩa “dân tộc/ sắc tộc” (Ethnic) gần như đã bị biến tướng thành “Chủ nghĩa ly khai” ở nhiều nơi do đa số các quốc gia là đa sắc tộc hoặc có nhiều nhóm tự nhận vị thế quốc gia, sự theo đuổi quyền tự chủ mang tính dân tộc chủ nghĩa đã gây ra xung đột giữa nhân dân và nhà nước, gây ra hàng loạt cuộc xung đột sắc tộc, và trong những trường hợp cực đoan là diệt chủng, như vấn đề người Hutu và người Tutsi ở Rwanda; người Tamil ở Sri Lanka; người Sikh ở Ấn Độ; người Kurd ở Iraq; Iran và Thổ Nhĩ Kỳ; người Moro ở Philippines, hay giữa người Serbia và người Bosnia ở Nam Tư cũ.

Mong nhận được phản hồi từ thầy và các bạn!

  - " Dân tộc " là một phạm trù được nhắc tới rất nhiều trong các môn học thuộc hệ thống các nghành KHXH & NV. Từ đầu năm thứ nhất, em đã được tiếp xúc với rất nhiều những định nghĩa khác nhau về " Dân tộc" thông qua các bộ môn như: Cơ sở văn hóa Việt Nam. Triết học Mác Lênin, Văn học Việt Nam,....Đây là một phạm trù rộng, có rất nhiều cách hiểu, cách định nghĩa khác nhau về nó. Mỗi định nghĩa lại có sức thuyết phục riêng, với mỗi môn học, khái niệm " Dân tộc" lại được định nghĩa theo những cách khác nhau.

- Một định nghĩa mà em thường xuyên sử dụng trong các câu trả lời , các bài thuyết trình liên quan đến vấn đề dân tộc chính là định nghĩa dân tộc theo lý thuyết của chủ nghĩa Mác - Lênin. Bởi đây là  lý thuyết thường được sử dụng làm nền tảng, cơ sở lý luận cho tòan bộ nền khoa học của nhân loại.

- Theo đó "dân tộc" được hiểu theo hai nghĩa:

+ Nghĩa hẹp: "dân tộc" chỉ một cộng đồng người có mối liên hệ chặt chẽ và bền vững, có chung sinh hoạt kinh tế, có ngôn ngữ chung, có những nét đặc thù về văn hóa, xuất hiện sau bộ tộc, bộ lạc ==> theo nghĩa này dân tộc là một bộ phận của quốc gia, là dân tộc - tộc người.

+ Nghĩa rộng: dân tộc chỉ một cộng đồng người ổn định làm thành nhân dân của một nước, có lãnh thổ quốc gia nhất định, là quốc gia - dân tộc.

Thông qua những hiểu biết xã hội của mình, em cũng có cách hiểu riêng về  "Dân tộc" : Dân tộc là một cộng đồng người, cùng chung một lịch sử, nói chung một ngôn ngữ, sống chung một trên một lãnh thổ và có chung một nền văn hóa.

- Từ định nghĩa và cách hiểu về dân tộc trên, theo quan điểm của em, việc định nghĩa một nền văn học dân tộc cũng giống với viêc ta đi phân tích, nghiên cứu, đánh giá cá nhân thuộc dân tộc đó viết gì, thể hiện quan điểm như thế nào về lịch sử, con người, những hiện tượng xảy ra trong xã hội của chính dân tộc đó được thể hiện qua tác phẩm văn học. Hay nói cách khác, nền văn học dân tộc là nền văn học phải đại diện cho chính dân tộc đó, nó  phải phản ánh được con người, lịch sử phát triển, văn hóa, các hiện tượng xảy ra trong xã hội của quốc gia đó.

- Nói tới "nền văn học dân tộc" cần hiểu rằng nó chính là nơi để người viết tái hiện vấn đề của đời sống xã hội và con người. Phương thức thể hiện của văn học được biểu hiện qua ngôn ngữ, vậy ngôn ngữ có phải là yếu tố giúp người đọc, người nghiên cứu phân biệt được nền văn học này với nền văn học khác hay không? Câu trả lời là không bởi lẽ dù tác phẩm được thể hiện bằng ngôn ngữ nào đi chăng nữa thì điều đọng lại cuối cùng vẫn chính là tiếng nói của tác giả. ta không thể quy định tác phẩm văn học đó thuộc một nền văn học nếu chỉ dựa vào ngôn ngữ.( Có thể nhìn vào nền Văn học Việt Nam trước thế kỉ 14, với hầu hết các tác phẩm thơ được viết bằng chữ Hán, nền Văn học Mỹ La Tinh được viết hoàn toàn bằng tiếng Tây Ban Nha) .Ngoài ra, đời sống xã hội, giá trị vật chất và tinh thần của con người thuộc những dân tộc khác nhau sẽ khác nhau ==> chính vì lẽ này nền văn học của một dân tộc sẽ bị ràng buộc bởi những yếu tố sau:

+ Phải phản ánh được lịch sử phát triển và văn hóa của dân tộc đó.

+ Phản ánh những vấn đề của đời sống xã hội và con người của dân tộc đó.

+ Phải thể hiện được tiếng nói của dân tộc đó.

+ Tuy ngôn ngữ không phải là yếu tố chính giúp người ta phân biệt được tác phẩm văn học thuộc nền văn học nào xong với nhiều trường hợp, ta vẫn có thể căn cứ vào ngôn ngữ để đoán biết .

- Từ những quan điểm về "nền văn học dân tộc", theo quan điểm cá nhân của em, nền văn học dân tộc Mỹ cũng đi theo những hướng như vậy. Nền văn học Mỹ phải đáp ứng được những mặt, những thuộc tính sau:

+ Phản ánh lịch sử phát triển, văn hóa, xã hội của người Mỹ, nước Mỹ.

+ Phản ánh những giá trị tinh thần, giá trị vật chất từ trong lịch sử tới hiện tại của nước Mỹ. Henry James cho rằng: "Văn học tạo ra cuộc sống, tạo ra những điều kỳ thú và tạo ra ý nghĩa."

+ Phải kế thừa giá trị nghệ thuật của nền văn học trong quá khứ và tiếp tục phát triển nó.

+ Khi nói tới nước Mỹ, nhiều người sẽ lập tức nghĩ ngay tới từ " Hợp chúng". Mỹ là một quốc gia với thành phần dân cư rất phức tạp: Người gốc Âu chiếm tới 83% dân số, người gốc Phi chiếm 10%, người gốc Á và Mỹ La Tinh chiếm khoảng 6% và người dân bản địa chỉ chiếm 1% dân số. => Chính điều này đã tạo ra sự pha trộn văn hóa, làm nên những đặc trưng khác biệt của nền văn hóa, văn học Mỹ. Nền văn học Mỹ giống như một sự tổng hợp, hợp thành từ những nền văn học nhỏ của các tộc người tạo thành một nền văn học Mỹ hoàn chỉnh.

Ví dụ cụ thể hơn để cho thấy sự phản ánh lịch sử phát triển, con người, xã hội, quan điểm của người Mỹ, nước Mỹ thông qua chính nền văn học của dân tộc họ. 

Theo cuốn " Literature in briet ", tác giả chỉ ra rằng : Trước và sau chiến tranh thế giới thứ nhất ( 1914 - 1918 ). Đây là một trong những giai đoạn hình thành nên những nét đặc trưng cho nền văn học Mỹ hiện đại.

+ Sự độc lập trong văn học: chiến thắng của người Mỹ trong cuộc cách mạng chống lại người Anh (1775 - 1783) đã thắp lên niềm hi vọng về chủ nghĩa dân tộc và làm nảy sinh một nền văn hóa mới. Lúc này thì văn học Mỹ có sự phụ thuộc quá mức vào hình thức văn học kiểu Anh. 

+ Chủ nghĩa lãng mạn - New England: tư tưởng lãng mạn xoay quanh linh hồn con người và những vẻ đẹp vĩ đại về tự nhiên, đồng thời đề cập tới tầm quan trọng của linh hồn và trí tuệ con người... Chủ nghĩa lãng mạn nhấn mạnh tầm quan trọng của nghệ thuật tự biểu cảm của cá nhân và xã hội.

+ Chủ nghĩa hiện thực: cuộc nội chiến Mỹ (1861 - 1865) nổ ra giữa miền Bắc công nghiệp với miền Nam nông nghiệp, chiếm hữu nô lệ là một bước ngoặt lớn trong lịch sử Hoa Kỳ: vấn đề nghèo đói, thiếu thốn nhà cửa, bóc lột người với người,... tất cả đã được tái hiện lại đầy đủ trong nền văn học Mỹ. Các tác phẩm của Mark Taiwn (Huck Finn). 

+ Chủ nghĩa hiện đại: sau chiến tranh thế giới, nhiều người Mỹ bỗng khao khát có được cuộc sống nơi thị thành, họ đắm chìm trong cuộc sống thịnh vượng, hiện đại. Nhiều tác phẩm đã phản ánh, mô tả rất rõ sự hoang phí và cơn ảo mộng của những "thế hệ đã mất" như "Mặt trời vẫn mọc" của Hemingway (1926) và "Bên này thiên đường" của Fitzgerralt (1920).

+ Chủ nghĩa cá nhân: sự thăng hoa của cách mạng cá nhân đại chúng cũng như các quyền bình đẳng và các phong trào chống chiến tranh nawm1960 đã tạo ra sức mạnh cho những tầng lớp không tiếng nói. Họ bắt đầu dùng văn học khẳng định bản chất, khả năng cá nhân của mình "Tiếng chuông ngân" (1963) của Sylvia Plath, "Chuyến tàu mang tên dục vọng" (1947) của Tennesse Williams. 

- Một tác phẩm được coi là thuộc nền văn học Mỹ khi:

+ Nó được sáng tác bởi chính người Mỹ.

+ Nói về lịch sử, văn hóa, con người, yếu tố tinh thần, vật chất, giá trị thẩm mỹ, quan niệm sống của người Mỹ, nước Mỹ.

+ Nói lên tiếng nói của dân tộc Mỹ (đòi quyền tự do bình đẳng, phản đối phân biệt chủng tộc).

+ Tác giả Opaz, nhà thơ, nhà tiểu luận từng đoạt giải thưởng Nobel Văn học người Mexico tùng nói: "Tồn tại hay không tồn tại một nền văn học Mỹ - Latinh?". Bởi theo ông "cho đến tận cuối thế kỷ trước, người ta vẫn nói các nền văn học của chúng ta đều là một nhánh của nền văn học Tây Ban Nha". Ông tự đặt cho mình nhiệm vụ phải lý giải điều tưởng chừng phi lý mà hoàn toàn có cơ sở đó. Do đây là văn chương nghĩa là nghệ thuật ngôn từ, ông nhận ra nguyên do trước nhất nằm ở chính ngôn ngữ. Ngôn ngữ chính là nguyên do khiến cho người ta cố tìm cách phân biệt, tách văn học Mỹ - Latinh ra khỏi nền văn học Mỹ. Sau khi tiếp cập quan điểm của Opaz, em đã thay đổi quan niệm của mình về việc một nền văn học của một dân tộc thì phải sử dụng ngôn ngữ của dân tộc đó để viết, ngôn ngữ không phải là yếu tố quyết định tác phẩm đó thuộc nền văn học nào. Điều quan trọng nhất chính là cái mà nó phản ánh, tiếng nói của tác giả về chính dân tộc mình.

- Liên hệ với nền văn học Việt Nam, với những quan điểm, cách nhìn nhận trên em thấy rằng nền văn học Việt Nam cũng giống như nền văn học Mỹ và mọi nền văn học khác. nó phải nói lên tiếng nói của người Việt Nam, phải phản ánh được lịch sử phát triển, văn hóa, con người Việt Nam. Tiếp tục kế thừa và phát huy những giá trị nghệ thuật của nền văn học quá khứ và giai đoạn trước đó.

Trên đây là một vài ý kiến cá nhân của em, mông nhận được phản hồi, những ý kiến đóng góp của thầy và các bạn.!

Bài viết được trình bày ở dạng file WORD

Bàn về khái niệm dân tộc, có hai cách hiểu
Một là: dân tộc chỉ cộng đồng người ổn định hợp thành nhân dân một nước, có lãnh thổ, quốc gia, nền kinh tế thống nhất, quốc ngữ chung và có ý thức về sự thống nhất quốc gia của mình, gắn bó với nhau bởi lợi ích chính trị, kinh tế, truyền thống văn hóa và truyền thống đấu tranh chung trong cuộc suốt quá trình lịch sử lâu dài dựng nước và giữ nước. Với nghĩa này, dân tộc là toàn bộ nhân dân của quốc gia đó- Quốc gia dân tộc.
Hai là: dân tộc chỉ mọt cộng đồng người có mối liên hệ chặt chẽ, bền vững, có sinh hoạt kinh tế chung, có ngôn ngữ riêng và những nét văn hóa đặc thù, Xuất hiện sau bộ lạc, bộ tộc. Với nghĩa này, dân tộc là bộ phận của quốc gia- Quốc gia có nhiều dân tộc.

Vậy nền văn học dân tộc là gì ? Dựa vào khái niệm trên, ta có thể nói, đó là những tác phẩm văn học viết về con người, quá trình lịch sử hình thành và phát triển cũng như những đặc sắc về mặt văn hóa, chính trị của một cộng đồng người sống cùng một đất nước, một lãnh thổ hoặc những tín hiệu văn hóa riêng biệt của một bộ tộc nhất định trong quốc gia đó.

Người Mỹ ( tiếng Anh: people of the United States, U.S. Americans, hay đơn giản là Americans hay American people) là một dân tộc và là những công dân của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ là một quốc gia đa-chủng tộc, nơi sinh sống của nhiều người có nhiều nguồn gốc quốc gia và chủng tộc khác nhau. Kết quả là một số người Mỹ không tự nhận tính dân tộc của mình theo nhóm chủng tộc mà tự nhận mình vừa là dân tộc Mỹ vừa là dân tộc gốc của tổ tiên mình. Ngoài dân số người Mỹ bản địa, gần như tất cả mọi người Mỹ hay tổ tiên của họ đã di dân đến đây trong 5 thế kỷ qua. Vậy nên, có thể bước đầu nhận định, “văn học dân tộc Mỹ” thiên về cách hiểu đầu tiên – là nền văn học viết về cộng đồng người trong cùng một đất nước. Cụ thể ở đây, là nước Mỹ.
Mỹ là một tập hợp các thuộc địa của Anh Quốc bên duyên hải phía đông của Hoa Kỳ ngày nay. Vì thế, truyền thống văn học của Mỹ khởi đầu có sự liên hệ tới truyền thống bề rộng hơn của Văn học Anh. Tuy nhiên, các tính chất riêng Mỹ và bề rộng sáng tác của nó thường khiến cho nó được xem ngày nay có một truyền thống và hướng đi khác biệt. Hướng đi ấy từng bước ra sao, Phương Anh đã trình bày qua. Nhưng mọi người muốn tìm hiểu rõ hơn, có thể vào link sau đây: https://photos.state.gov/libraries/vietnam/8616/ebook/LiteratureInBrief.pdf
Vậy, đặc trưng văn học Mĩ (cụ thể ở đây tôi muốn đề cập đến văn học Mỹ từ thế kỉ 19) là cái gì? Sự khác biệt của nó so với tiểu thuyết châu Âu là gì?
Thứ nhất, văn học Mỹ đi theo chủ nghĩa hiện thực tiếp nối truyền thống châu Âu. Lúc này, văn học Mỹ với khoảng thời gian tồn tại chưa lâu,tác giả chưa tìm được tiếng nói riêng và những cách tân đáng kể về mặt nghệ thuật, nhưng nó khá phù hợp để bóc trần hiện thực nước Mỹ tối tăm thời bấy giờ.
Nhưng đó không phải là “phong cách độc nhất của Mỹ”. Theo tôi, điều làm cho văn chương Mỹ trở nên thu hút và tạo dấu ấn khác biệt, mà có thể nói, tạo xu hướng cho nền văn chương nhân loại, đó là “Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo”, khát vọng hướng tới hiện thực được chuyển thành khát vọng hướng tới ngôn ngữ. Nghĩa là, nhà văn muốn thâm nhập vào thực chất của sự vật thông qua hình thức của chúng. Họ hướng tới tính quái dị và tính siêu thực của chúng. Họ đề cao tính thẩm mỹ trong văn chương hơn, mà cụ thể ở đây là cách biển đổi ngôn ngữ văn xuôi, tránh nhái lại hiện thực một cách máy móc. Nhà văn có ý thức tách khỏi sự so sánh, tương đồng với văn học Tây Âu, họ tìm tòi táo bạo và xây dựng tác phẩm trong những tình huống đa dạng nhất, họ sử dụng lối kết cấu đa thanh, bố cục của nghệ thuật điện ảnh, dòng ý thức, lối đối thoại cùng một lúc. Tiêu biểu đó là sự lên ngôi của tính bakkoro mới (do chưa tìm hiểu kĩ về đặc tính này nên không thể giải thích rõ ràng về mặt khoa học, nhưng có thể hiểu đơn giản, đó là sự cảm thụ chủ quan với hiện thực, sự bi quan, rối rắm về tư tưởng và tinh thần, hướng tới thiểu số trí tuệ).
Nói tóm lại, theo tôi, đặc điểm nhận dạng chung của văn chương Mỹ như sau:
+ Tính ẩn dụ, rối rắm về cú pháp. Tiêu biểu: William Faulkner
+ Tính “hài hước đen” (trào phúng). Tiêu biểu: Mark Twain
+ Tính siêu thực (sự mất cân bằng về tâm thần nhân vật): Edgar Allan Poe
Và, một tác phẩm được coi là văn học Mỹ, không nhất thiết phải viết bằng ngôn ngữ của quốc gia này hay đáp ứng toàn bộ những tiêu chí, đặc điểm nhận dạng trên, chỉ đơn giản, đó phải là tác phẩm viết về con người, đất nước, văn hóa hay lịch sử Mỹ. Dù cho tác giả có đang ở đâu, quốc tịch nào đi chăng nữa!
Từ đó, có sự liên hệ đến văn học dân tộc Việt Nam. Đó phải là một nền văn học xuôi theo dòng chảy lịch sử dân tộc ta, viết về nhân dân, về con người nước ta. Tôi từng thắc mắc khi một cuốn sách của một người lính Mỹ được đặt trên khay “Văn học Việt Nam”, nhưng rồi nhận ra, nội dung cuốn sách đó hoàn toàn đề cập đến cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam mà bối cảnh cũng như nhân vật chính trong đó là người Việt. Tương tự như vậy, chúng ta cần bác bỏ suy nghĩ sai lầm “Người Việt dùng hàng Việt”, chỉ có ta viết về ta mới hay mới đúng. Có những tác giả nước ngoài họ tìm hiểu và viết về dân tộc Việt Nam vô cùng đắc sắc, hoặc có những tác giả là gốc Việt định cư nước ngoài viết về quê hương vô cùng sống động, nhưng chúng ta vô tình lãng quên hoặc kì thị, điều đó rõ ràng cầ phải được thay đổi.
Trên đây là câu trả lời của em, về phần kiến thức mở rộng, em sẽ bổ sung bằng cách chỉnh sửa bài viết. Mong nhận được phản hồi của thầy và các bạn!

Khái niệm dân tộc

- Dân tộc là tên chỉ cộng đồng người hình thành và phát triển trong lịch sử, sau khi xã hội đã có sự phân chia giai cấp và xuất hiện nhà nước. 

- Về mặt xã hội, khái niệm dân tộc không phải bao giờ cũng trùng hợp với khái niệm quốc gia theo nghĩa là một cộng đồng chính trị - xã hội được quản lý bằng bộ máy nhà nước. Có quốc gia chỉ gồm một dân tộc (hiếm có, như­ trường hợp Triều Tiên trước khi bị chia cắt), song phần lớn là những quốc gia nhiều dân tộc (nhiều dân tộc nhỏ quy tụ xung quanh một dân tộc chủ yếu, thường là đông hơn và phát triển hơn trong lịch sử).

Nền văn học dân tộc

- Văn học  là một hình thái ý thức xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng. Nền văn học nào cũng nhận thức và phản ánh ý thức xã hội nhất định của một dân tộc nhất định. Nhà văn nào cũng thuộc về một đất nước, một xã hội, một dân tộc nhất định và một tiếng nói nghệ thuật của anh ta hiển nhiên phải là tiếng nói của dân tộc anh ta, mà tác giả như là người đại điện.

- Nền văn học dân tộc là nền  văn học phản ánh được lịch sử, xã hội, văn hóa, con người và các vấn đề của dân tộc đó trong mỗi thời đại.

-Một tác phẩm văn học trong nền văn hóa dân tộc mang những đặc điểm sau:

+ trước hết tác phẩm đó phải được nêu ra được các vấn đề của dân tộc, nêu lên được khát vọng của dân tộc, tinh thần, diện mạo văn hóa của dân tộc.

+ Phải bộc lộ được cách cảm, cách nghĩ của dân tộc. Thiên nhiên, địa lý cũng xác định tính dân tộc của tác phẩm, phong tục, tập quán nữa, cũng thể hiện tính dân tộc.

+Về hình thức của tác phẩm, tính dân tộc xuyên thấm vào nhiều yếu tố: thể loại, giọng điệu, cấu tạo tác phẩm, ngôn ngữ, âm hưởng...

 Nền văn học dân tộc Mỹ

- Nền văn học dân tộc Mỹ phải  là nền  văn học phản ánh được lịch sử, xã hội, văn hóa, con người và các vấn đề của nước Mỹ, mang tiếng nói của con người đất nước đó qua mỗi thời đại.

- Văn học Mĩ góp phần đặt vấn đề và thử giải quyết hai vấn đề, đồng thời khẳng định dòng văn học hiện thực mang tính huyền ảo – một thành tựu văn học mới mẻ.

- Văn học Mĩ , đặc biệt là dòng tiểu thuyết mới, đã mang cả hai tính thời sự: thời sự của cuộc sống loài người nói chung và thời sự văn học nghệ thuật nói riêng. Một hiện tượng văn học nghệ thuật chân chính phải mang cả hai tính chất ấy.

- Tác phẩm được coi là thuộc vào nền văn học Mĩ khi nó được sáng tác bởi người dân Mĩ, sống ở nước Mỹ, lớn lên cùng con người, lịch sử Mỹ thì họ mới có thể viết lên những tác phẩm như tiếng nói của con người ở đó. Trong trường hợp những người tuy không còn quốc tịch Mỹ nữa nhưng họ vẫn mang dòng máu Mỹ, những suy nghĩ quan điểm của họ vẫn mang hơi hướng của người Mỹ thì những sáng tác của họ vẫn được coi là tác phẩm thuộc nền văn học Mỹ.Và dù sáng tác bằng bất cứ thứ ngôn ngữ nào thì cũng không quan trọng, quan trọng là nội dung của tác phẩm là gì , thể hiện điều gì.

Theo như những tìm hiểu của em, những câu hỏi mà thầy đưa ra thảo luận chủ yếu xoay quanh về vấn đề dân tộc và nền văn học dân tộc, đặc biệt là nền văn học Mỹ. Em xin trả lời một cách ngắn gọn những câu hỏi của thầy như sau:

1. Theo định nghĩa, dân tộc (cộng đồng) theo nghĩa rộng là cộng đồng người có chung nền văn hóa, nhóm sắc tộc, ngôn ngữ, nguồn gốc, lịch sử; đôi khi bao gồm nhiều nhóm sắc tộc. Dân tộc trong trường hợp quốc gia dân tộc còn được gọi là quốc dân.

2. Theo em hiểu thì nền văn học dân tộc có thể hiểu là nền văn học của một đất nước, là những sáng tác văn chương của cá nhân, một cộng đồng người sống chung trong một bộ phận lãnh thổ đó.

3. Như chúng ta đã biết, Mỹ là một quốc gia đa sắc tộc, đa chính sách và là một đất nước trẻ, có sự phát triển bước vào hàng bậc nhất của thế giới. Chính vì vậy, không ngoại lệ, nền văn học Mỹ cũng đã để lại rất nhiều những dấu ấn quan trọng đối với nền văn học thế giới. Trước tiên, em cũng xin điểm qua một số điểm của lịch sử văn học Mỹ:

- Thứ nhất, Suốt lịch sử đầu, Mỹ là một tập hợp các thuộc địa của anh Quốc bên duyên hải phía đông của Hoa Kỳ ngày nay. Vì thế, truyền thống văn học của Mỹ khởi đầu có sự liên hệ tới truyền thống bề rộng hơn ân Văn học Anh. Tuy nhiên, các tính chất riêng Mỹ và bề rộng sáng tác của nó thường khiến cho nó được xem ngày nay có một truyền thống và hướng đi khác biệt.

- Thứ hai, một số hình thức sớm nhất của văn học Mỹ là sách nhỏ và accs tác phẩm ca ngợi về lợi ích của các thuộc địa đến bạn đọc thực dân và Châu Âu. Một số tác phẩm tiêu biểu của tác giả Jonh Smith: A true relation of…Virginia, The General Historie of Virginia, …

- Cuộc tranh cãi về tôn giáo đã tạo ra việc di cư từ Châu Âu và định cư tại Mỹ cũng là những đề tài văn học ban đầu.

- Giai đoạn cách mạng cũng có những tác phẩm chính trị, gồm những tác phẩm viết về những cuộc chiến tranh giành độc lập, chủ yếu là những sáng tác của những người thực dân.

- Mỹ ban đầu tiêu biểu với một số thể loại như tiểu thuyết, truyện cổ tích, truyện ngắn, … và để lại nhiều dấu ấn trong nền văn học Mỹ nói riêng và nền văn học thế giới nói chung.

4. Một tác phẩm được coi là thuộc nền văn học Mĩ khi:

- Tác phẩm văn học đó được sáng tác bởi người Mĩ, mang quốc tịch Mĩ.

- Tác phẩm được sáng tác đặt trong bối cảnh xã hội của Mỹ dưới nhiều gia đoạn khác nhau.

=> Như vậy, một tác phẩm được xếp vào nền văn học Mỹ khi nó mang đầy đủ hai đặc điểm nêu trên. Giống như một ai đó đã từng nhận định rằng: “Nhà văn nào cũng thuộc một đất nước, một xã hội, một dân tộc nhất định…”. Mặc dù Mĩ là một quốc gia đa chủng tộc, nền văn học cũng vô cùng phong phú, đa dạng, nhưng bất kì một tác phẩm nghệ thuật văn chương nào chỉ cần là người Mĩ viết và nói về bối cảnh lịch sử, thời đại, hay mượn hình ảnh đất nước, dân tộc, con người của đất nước mình để sáng tạo nên một tác phẩm văn học, thì đó là một tác phẩm thuộc nền văn học Mĩ.

 Như vậy, theo ý kiến riêng của em thì tác phẩm văn học được sáng tác bởi người Mỹ thì đó được coi là một tác phẩm thuộc nền văn học Mỹ. Nếu như tác giả là người quốc tịch Mỹ nhưng gốc gác là từ một quốc gia khác, sáng tác bằng tiếng Anh thì đó cũng được coi là tác phẩm thuộc nền văn học Mỹ, bởi tác giả đã chính thức mang quốc tịch là Mỹ. Ngoài ra, trong trường hợp tác giả là người quốc tịch Mĩ, gốc gác cũng là Mỹ, nhưng lại sinh sống và sáng tác ở một quốc gia khác và sáng tác bằng Tiếng Anh thì đó cũng được coi là tác phẩm thuộc nền văn học dân tộc Mỹ.

Mỹ cũng là một trong những quốc gia có sự đa ngôn ngữ,vì vậy, cũng không ít số lượng tác gả là người Mỹ, mang quốc tịch Mỹ nhưng lại có những sáng tác văn học nghệ thuật bằng một thứ tiếng khác không phải Tiếng Anh thì nó cũng vẫn được coi là nằm trong nền văn học Mỹ. Bởi sao? Bởi Mỹ là một quốc gia đa ngôn ngữ, nên sự khác nhau về ngôn ngữ giữa các vùng miền, giữa các bang là hoàn toàn có thể xảy ra. Hơn thế nữa, sự khác nhau về bản sắc dân tộc, hay ngôn ngữ càng làm cho nền văn học Mỹ có sự đa dạng và phong phú.

=> Tóm lại, theo quan điểm của em thì nền văn học dân tộc Mỹ là một kho báu của nhân loại, bởi nó không chỉ đa dạng về thể loại và còn đa dạng về đề tài, về bối cảnh, về từng giai đoạn sáng tác và từng tác giả sáng tác nên tác phẩm nghệ thuật đó. Nền văn học dân tộc Mỹ vẫn sẽ là kho tàng để nhân loại khám phá.

Đó là những khái quát cơ bản nhất của em về dân tộc, nền văn học dân tộc và nền văn học dân tộc Mỹ. Em rất mong được sự góp ý của thầy và các bạn!

1. Dân tộc:

- Dân tôc là một phạm trù rất sâu rộng, mỗi người sẽ có một cách hiểu riêng của mình và đối với bản thân em thì dân tộc có nghĩa là chỉ một cộng đồng người có mối liên hệ chặt chẽ và bền vững, có chung sinh hoạt kinh tế, có ngôn ngữ riêng, có những nét đặc thù về văn hoá; xuất hiện sau bộ lạc, bộ tộc; kế thừa phát triển cao hơn những nhân tố tộc người ở bộ lạc, bộ tộc và thể hiện thành ý thức tự giác tộc người của dân cư cộng đồng đó. Ngoài ra dân tộc cũng chỉ một cộng đồng người ổn định làm thành nhân dân của một nước, có lãnh thổ quốc gia nhất định, là quốc gia - dân tộc.

2. Văn học dân tộc:

-Văn học  là một hình thái ý thức xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng. Nền văn học nào cũng nhận thức và phản ánh ý thức xã hội nhất định của một dân tộc nhất định. Nhà văn nào cũng thuộc về một đất nước, một xã hội, một dân tộc nhất định và một tiếng nói nghệ thuật của anh ta hiển nhiên phải là tiếng nói của dân tộc anh ta, mà tác giả như là người đại điện. Nền văn học dân tộc là nền  văn học phản ánh được lịch sử, xã hội, văn hóa, con người và các vấn đề của dân tộc đó trong mỗi thời đại.

-Một tác phẩm văn học trong nền văn hóa dân tộc mang những đặc điểm sau:

+ Nêu ra được các vấn đề của dân tộc, phản án được hiện thực xã hội nêu lên được khát vọng của dân tộc, tinh thần, diện mạo văn hóa của dân tộc.

+ Bộc lộ được cách cảm, cách nghĩ của dân tộc. Thiên nhiên, địa lý cũng xác định tính dân tộc của tác phẩm, phong tục, tập quán nữa, cũng thể hiện tính dân tộc.

+Về hình thức của tác phẩm, tính dân tộc xuyên thấm vào nhiều yếu tố: thể loại, giọng điệu, cấu tạo tác phẩm, ngôn ngữ, âm hưởng...

+ Biểu hiện được giá trị tinh thần chung của dân tộc, tiêu biểu cho chân lý của thời đại.

3.  Văn học dân tộc Mỹ:

+ Thể hiện được hiện thực dân tộc Mỹ một cách khách quan

+Mang những nét đặc trưng về thể loại ngôn ngữ hay phong cách sáng tác

+ Bộc lộ được tình cam cảm xúc, cách nghĩ của nước Mỹ

+ Biểu hiện được giá trị tinh thần và chân lí chung của dân tộc Mỹ.

tìm hiểu của mình về bài thảo luận lần này

Em chào thầy và các bạn!

Đầu tiên xin được trình bày về câu hỏi thế nào là dân tộc, em sẽ không đi theo lối gg search và những định nghĩa từ wiki, em chỉ trình bày theo cách mình hiểu: Dân tộc theo nghĩa đơn giản nhất là một cộng đồng người, họ có thể thuộc nhiều chủng tộc khác nhau, mang quốc tịch của nước đó nhưng chưa chắc đã là người của dân tộc đó, mà theo em, chung một dân tộc là chung một dòng máu, một thể chế, một lý tưởng. Người ta có thể sống ở một vùng đất khác nhưng cái gọi là "dân tộc" thì chưa chắc thuộc về đất nước mà họ đang sống. Cảnh giới cao nhất để được coi là một phần của "dân tộc" là hết mình vì nhóm người mình coi là "dân tộc.

Một nền văn học dân tộc theo cách hiểu của em không khác nhiều so với định nghĩa về dân tộc, nhưng có phần khác ở chỗ không cần phải chung một dòng máu, mà sáng tác và cống hiến có sự đồng nhất về tư tưởng chính trị, phục vụ cho lí tưởng đúng đắn của một dân tộc.

Thế nào thì được coi là "nền văn học dân tộc Mỹ". Theo em, nền văn học dân tộc Mỹ là nền văn học sáng tác cho người Mỹ, vì lý tưởng của đất nước Mỹ, đánh tới những vấn đề trên đất Mỹ. Tác giả không cần phải là người Mỹ, cũng không cần phải sống ở đất Mỹ, nhưng tâm hồn thì phải hướng về nước Mỹ. Một tác phẩm được coi là của người Mỹ theo em cần có những yếu tố sau:

- về tác giả: như em đã trình bày, tác giả không cần là người Mỹ hay là người Mỹ nhưng không sống trên đất Mỹ, nhưng cần phải có am hiểu về lịch sử nước Mỹ, nắm được lối suy nghĩ, lối tư duy của người Mỹ, am hiểu và thành thạo ngôn ngữ của họ, nắm được phong tục của họ. Tác giả cũng cần có "chính trị" giống như người Mỹ, trong bản thân nước Mỹ có nhiều Đảng và một điều đương nhiên là sẽ có nhiều luồng lý tưởng khác nhau, lý tưởng ấy có thể đúng và có thể chưa đúng, nếu đúng thì nó sẽ trường tồn còn chưa đúng thì cần phải đào thải, tác giả có thể không may rơi vào đúng cái lý tưởng sai trái, nhưng lý tưởng ấy xuất phát từ đất Mỹ, thì theo em vẫn được coi là văn học Mỹ, và chúng ta nhìn tác phẩm "sai" ấy theo con mắt khách quan để nhận ra điều gì là đúng.  Và cuối cùng tác giả cần phải có quá khứ sống trên đất Mỹ tương đối dài thì mới có thể cho ra đời được tác phẩm "của người Mỹ".

- về nội dung: tác phẩm cần đánh tới vấn đề của người Mỹ trong quá khứ và trong hiện tại.

Tóm lại, điều quan trọng nhất để có được tác phẩm "của người Mỹ", là sự thấu hiểu của tác giả về đất Mỹ và nội dung mang triết lý tư tưởng, lối tư duy của người Mỹ.

Trong văn học Việt Nam, không thiếu tác giả sống ở nước khác nhưng viết về Việt Nam, viết vì dân tộc Việt Nam. Từ thời chiến tranh vệ quốc, Bác Hồ chẳng những bôn ba ở nước ngoài, viết báo, viết luận cương bằng tiếng nước khác đấy sao? "Bản án chế độ thực dân Pháp" viết ở đất Pháp, nhưng viết vì dân tộc Việt Nam, thì đó được coi là văn học của Việt Nam. Tác giả Thuận sống trên đất Pháp nhưng chị vẫn ngày ngày viết các tác phẩm bằng tiếng việt cho người Việt, như thế không thể không gọi là văn học Việt Nam. Cũng có tác giả là người Việt, nhưng viết bằng tiếng nước mà chị ấy đang sống, đoạt giải thưởng văn học ở nơi đó, theo em trường hợp này có vẻ mang "quốc tịch" của nơi chị ấy đang sống nhiều hơn, nhưng cũng được coi là tác phẩm Việt.

Văn học Mỹ cũng như vậy, tác giả không cần phải sống ở đất Mỹ, hay mang quốc tịch Mỹ, mà quan trọng là lý tưởng viết về người Mỹ thì đó đã được coi là tác phẩm Mỹ rồi. Cũng không quan trọng tác phẩm sáng tác bằng tiếng gì, bởi như đã ví dụ, "Bản án chế độ thực dân Pháp" sở dĩ được coi là của người Việt là bởi vì tính lý tưởng trong dó hướng về người Việt.

Một nền văn học của dân tộc Việt Nam theo em cũng không có gì khác so với những gì em đã trình bày về văn học Mỹ. Văn học Việt Nam cũng không cần phải tác giả nhất thiết là người Việt, nhưng nên là người Việt, nếu là người nước ngoài gốc Việt hoặc hoàn toàn là người nước ngoài thì cần có sự am hiểu cao về văn hóa, lịch sử, tư tưởng của người Việt, không chống phá chính trị của người Việt, không cần sống ở đất Việt, không nhất thiết phải viết bằng tiếng Việt, mà quan trọng là mang tư tưởng của người Việt, đánh tới vấn đề trong lòng cộng đồng Việt, cống hiến cho người Việt.

Mở rộng vấn đề
Theo em, tính dân tộc là những điểm nổi bật về văn hóa, tư tưởng của một cộng đồng người mang cùng nguồn gốc, một tư tưởng chính trị, và có văn hóa lịch sử lâu dài.
Văn học cũng như mọi loại hình nghệ thuật khác đều là sản phẩm tinh thần của một cá nhân nghệ sĩ. Mà cá nhân người nghệ sĩ đó lại thuộc về một cộng đồng, một dân tộc nhất định. Mỗi tác phẩm văn học ít nhiều đều mang dấu ấn riêng về văn hóa, phong tục tập quán hay tâm lí, tính cách đặc trưng của dân tộc mình. Vậy tính dân tộc có thể được xem như là một thuộc tính xã hội của văn học, là một “ thuộc tính tất yếu của việc sáng tạo” ( Bielinxki)
Chủ nghĩa dân tộc là một khái niệm rộng nhưng về cơ bản nó là khái niệm mang đậm dấu ấn của sự tự hào, tự tôn dân tộc, mang đậm màu sắc lịch sử và thể chế chính trị, có tính nhạy cảm cao bởi vì nó liên quan tới dòng máu, tới tư tưởng, tới lý trí, tới niềm tự tôn dân tộc.
Nói riêng trong văn chương, chủ nghĩa dân tộc là sự khai thác những mặt khác nhau (đa phần là tốt) của một dân tộc, có tính phong trào, nội dung tư tưởng thể hiện mạnh mẽ, nếp sống, nếp nghĩ, tập quán, thể chế chính trị của dân tộc được nêu bật, và sự tự hào về dòng máu dân tộc được nêu lên rất cao.
Dân tộc (nation) theo em phần nhiều mang tính địa lý, nghĩa là tất cả cư dân, bất kể có phải mang dòng máu chính thống của đất nước đó hay không, chỉ cần sống, làm việc ở đất nước đó, mang quốc tịch nước đó, có sự am hiểu phần nào về văn hóa nước đó, sống hiền hòa không chống phá, thì nằm trong giới hạn của từ nation.
Dân tộc (people) là nhóm người có thể không sống ở đất nước đó, nhưng cần mang dòng máu chính thống, không lai tạp, và tính lý tưởng của khái niệm này là rất cao.
Dân tộc (ethnic) là trong nội bộ một dân tộc lại có những cộng đồng nhỏ hơn, như Việt Nam chúng ta có 54 dân tộc, vẫn mang một dòng máu Việt, nhưng sống ở nhiều vùng đất khác nhau, ít giao du với dân tộc khác, có những ngôn ngữ, phong tục, nếp sống khác nhau. Hoặc chung một màu da cũng được coi là ethnic.

Dân tộc trong văn học theo em là dân tộc theo nghĩa people. Vì văn học là hướng tới giá trị tư tưởng chung và lớn lao, không phân biệt màu da hay dân tộc nhỏ, mà hướng tới giá trị chung của người mang dòng máu và lý tưởng chính trị giống nhau.

<TIẾP>

Mở rộng vấn đề:

 * Tính dân tộc

Tình dân tộc gồm nội dung và hình thức, nhưng nội dung và hình thức đã thống nhất hữu cơ với nhau tạo nên phẩm chất tinh thần của dân tộc này so với dân tộc khác. 

Tính dân tộc là một phạm trù lịch sử, nó không chỉ gắn liền với điều kiện lịch sử xã hội cụ thể mà nó còn biến đổi và phát triển không ngừng. Do đó những yếu tố tạo thành tính dân tộc luôn mang tính mâu thuẫn mà lại vừa thống nhất, mang yếu tố tạo giá trị và yếu tố hủy diệt giá trị, mang tính kế thừa và đào thải, cải tạo và phát huy

Tình dân tộc mang tính nhân loại, tính quốc tế. Do đó những yếu tố tạo thành tính dân tộc phải thể hiện gias trị tinh thần chung của toàn dân tộc, mang ý nghĩa quốc tế rộng rãi tron một thời điểm lịch sử nhất định.

Tính dân tộc trong một tác phẩm văn học được thể hiện thông qua việc tác phẩm đó phản ánh được hiện thực dân tộc, thể hiện được quá tình phát triển, tiếp thu truyền thống đồng thời miểu tả cuộc sống con ngừoi của dân tộc đó và biểu hiện được giá trị, tinh thần chung của dân tộc mình, tiêu biểu cho chân lý của thời đại. 

Dân tộc (nation) 

“nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một”

Nation ở đây được hiểu theo nghĩa là dân tộc - một công đồng người, mang hàm nghĩa quốc gia, đất nước.

Ví dụ: Dân tộc Việt Nam, Dân tộc Mỹ

Dân tộc (people) 

Dân tộc ở đây lại được hiểu theo hướng tiếp cận là con người, dòng giống. 

Sắc tộc (Ethnic)

Ethnic được hiểu là sắc tộc - nghĩa là một nhóm cộng đồng dân cư cùng sắc tộc, ngôn ngữ, văn hóa.

Ví dụ như: dân tộc Thái, dân tộc Mông, dân tộc Kinh

Theo những tài liệu mà tôi đã đọc và khảo sát, "dân tộc" là một khái niệm được hiểu theo nhiều nghĩa và theo nhiều cấp độ khác nhau, trong đó có 2 khái niệm chính được sử dụng phổ biến nhất đó là:

- Một là, dân tộc chỉ một tộc người có mỗi liên kết chặt chẽ, bền vững, có sinh hoạt kinh tế chung và những nét văn hóa đặc thù xuất hiện sau bộ lac, thị tộc. Với nghĩa này, dân tộc là một bộ phận của quốc gia, quốc gia có nhiều dân tộc.

- Hai là, dân tộc chỉ một cộng đồng người ổn định hợp thành nhân dân một nước, có lãnh thổ, quốc gia, nền kinh tế thống nhất, quốc ngữ chung và có ý thức về sự thống nhất quốc gia của mình, gắn bó với nhau bởi lợi ích chính trị, kinh tế, truyền thống văn hóa và truyền thống đấu tranh chung trong suốt quá trình lâu dài dựng nước và giữ nước. Với nghĩa này, dân tộc là toàn bộ nhân dân trong quốc gia đó - Quốc gia dân tộc.

Tuy nhiên, để hiểu một nền văn học dân tộc thì phải kết hợp cả định nghĩa dân tộc trên thì chúng ta mới có một cái nhìn toàn diện về một nền văn học. Theo ý kiến cá nhân của tôi, một nền văn học dân tộc cũng như "nền văn học dân tộc Mĩ" thì sẽ đụng chạm đến căn cước của mỗi người về mặt văn hóa. Các tác phẩm văn chương trong nền văn học đó cần phải đưa ra được những đặc trưng nhất của nền văn hóa truyền thống của quốc gia dân tộc mình kết hợp với những giá trị tinh thần cốt lõi mà dân tộc - chủng tộc. 

Vậy nền văn học Mĩ có đặc trưng là gì, khi Hợp chủng Quốc Hoa Kì là một vùng đất có nhiều dân tộc, chủng tộc và ngày càng đa dạng về chủng tộc cũng như văn hóa, tôn giáo và các truyền thống tập tục khác nhau. Thế nhưng, qua hầu hết các tác phẩm văn học Mĩ và những văn học kiểu Mĩ mà tôi đã đọc cũng như tìm hiểu, nền văn học Mĩ là chất cô đọng của một chủ nghĩa khao khát hướng đến tự do và mong muốn vươn cao khẳng định mình, những ý thức tự tôn về một Đại Cường Quốc có nhiệm vụ điều hành thế giới và các quốc gia khác. Với chính ý thức tự tôn đó, người dân Mĩ có ý thức căn cước bản thân rất cao, dù văn hóa của họ ảnh hưởng khá nhiều bởi nền văn hóa Anh bởi những người Anh đã cai trị họ trong một thời gian dài, chính bởi ta luôn tìm được cái mà người Mĩ cố ý làm cho khác người Anh trong văn hóa của mình, nếu người Anh có văn hóa của các Quý ông lịch lãm thì Mĩ có văn hóa cao bồi phóng khoáng, nếu người Anh thích cầu kì chi tiết trong từng bức khảm trang trí thì người Mĩ tối giản tối đa... Hầu hết, các tác phẩm điện ảnh hiện đại cũng như những cuốn tiếu thuyết đương đại thì có khá nhiều tác phẩm lồng ghép về việc giễu nhại thói cầu kì bảo thủ của người Anh. Phải chăng nó cũng làm nên một văn hóa Mĩ. Bên cạnh đó, với ý thức dân tộc cưỡng mãnh, muốn chối bỏ quá khứ đè nén của các nền văn hóa khác, người Mĩ có một tinh thần là nước khác có cái gì thì mình phải làm khác đi, hoặc phải nâng nó lên một tầm cao mới, điều này thể hiện một cách khá rõ trong thi pháp của văn học Mĩ, tôn trọng sự tự do gần như là tuyệt đối. Tóm lại, khi mỗi ai có ý thức về căn cước văn hóa Mĩ tạo nên một tác phẩm văn học thì đã góp phần xây dựng vào nền văn học dân tộc Mĩ dù là họ ở Quốc gia- dân tộc nào và sử dụng ngôn ngữ ra sao.

Đối chiếu với Việt Nam, chúng ta cũng sẽ có những nhận định tương tự. Nền văn học dân tộc Việt Nam là một cái nhìn đa chiều về đất nước con người Việt Nam trên phương diện văn hóa và bản tính căn cước của mình. Nhưng hiện này, có một cái nhìn khá đau lòng mà tôi nhận ra là những tác phẩm mà của những người Việt Nam ở nước ngoài hay của những người nước ngoài nghiên cứu và nói về Việt Nam lại cho một góc nhìn hiện thực hơn. Mặc dù thế, hầu hết lại là những tác phẩm viết về Chiến tranh hay về một Việt Nam man rợ giữa buổi còn chưa được khai sáng văn minh. 

Mở rộng vấn đề, tôi có đọc được một bài viết về vấn đề này do Phạm Huy Châu viết , các bạn có thể tham khảo. Nhưng tôi rút ra được một số kết luận sau: 

-Dân tộc thường gắn với quá trình hình thành và phát triển lịch sử của một cộng đồng

- Tình dân tộc thường dựa vào văn hóa của mỗi cộng đồng người

- Chủ nghĩa dân tộc thường gắn với nhà nước của dân tộc đó

- Dân tộc -quốc gia và Dân tộc- chủng tộc có sự khác nhau, một cái dựa vào các lợi ích kinh tế, chính trị trên một lạnh thổ còn một cái dựa nhiều vào một niềm tin, tín ngưỡng, văn hóa chung của họ.

Khái niệm dân tộc em hiểu theo hai ý:

Dân tộc là một cộng đồng người nối tiếp nòi giống, cư trú trên một địa dư, lãnh thổ nhất định, có chung tiếng nói, lối cảm, lối nghĩ, nếp sống, phong tục, và trên hết là sắc thái văn hóa. Dân tộc, có thể ở phạm vi nào đó, trùng hợp phần nào hoặc trùng khít với nhân dân, Tổ quốc.

Nếu xét về mặt dân tộc học, xã hội học, thì lại cần nhìn nhận theo hướng các thành viên dân tộc trong một dân tộc - tộc người.

ví dụ trong dân tộc Việt Nam (khái niệm chung về đất nước, địa lý, chính trị) có các dân tộc: Việt, Mường, Thái, Tày, v.v... ( xét về chủng tộc người).

Nền văn học dân tộc:

Theo em ta xuất phát từ tính dân tộc và văn học, thì tính dân tộc là nền tảng xã hội của nền văn học dân tộc.

Nền văn học nào cũng nhận thức và phản ánh ý thức xã hội nhất định của một dân tộc nhất định. Nhà văn nào cũng thuộc về một đất nước, một xã hội, một dân tộc nhất định và tiếng nói nghệ thuật của nhà văn hiển nhiên phải là tiếng nói dân tộc của nhà văn đó, mà nhà văn chính là người đại diện.

Còn về tính dân tộc là những đặc điểm nổi bật không chỉ về ngôn ngữ, lãnh thổ mà còn thể hiện về phương tiện, lịch sử của dân tộc đó.

Vậy nền văn học dân tộc là một nền văn học phản ánh đặc điểm chung của dân tộc đó về ngôn ngữ, văn hoá, và thể hiện được hiện thực của cả một giai đoạn lịch sử của dân tộc đó.

Thế nào là nền văn học Mĩ, những tác phẩm như thế nào được coi là của nền văn học Mĩ?

Theo em, nền văn học của bất cứ quốc gia nào đi chăng nữa thì cũng phải mang được bản sắc của dân tộc đó. Không phải chỉ nhìn nhận về phương diện hình thức như chữ viết hay quốc tịch, ta phải nhìn nhận nó trên phương diện nhận thức và tư suy, lối suy nghĩ và văn hoá, tính nghệ thuật và nội dung thể hiện thông qua từng tác phẩm.

Văn học Mĩ cũng phát triển qua từng thời kì và qua từng giai đoạn khác nhau. Từ thời kì thuộc địa (1492-1826) cho đến thời kì hình thành văn học Mĩ La tinh (1826-1910) và đến thời kì văn học thế kỷ XX, ở mỗi thời kì văn học sẽ phát triển theo những hướng khác nhau phù hợp với xã hội và lịch sử. Đó là một phần tạo nên nền văn học dân tộc Mĩ.

 Một tác phẩm được coi là của nền văn học Mĩ khi mà nó có thể đáp ứng được về mặt văn hoá, nghệ thuật và cách nhận thức nhìn nhận của con người Mĩ. Văn học Mĩ mang cả hai tính thời sự: thời sự của cuộc sống loài người nói chung và thời sự văn học nghệ thuật nói riêng. Một hiện tượng văn học nghệ thuật chân chính phải mang cả hai tính ấy. Tác phẩm văn học được coi là của nền văn học Mĩ khi nó thể hiện được tiếng nói chung của dân tộc Mĩ, thể hiện được vấn đề về thời đại ở thời kì mà nó ra đời cũng như để lại giá trị lịch sử về sau.

 Chúng ta luôn nói rằng văn học Việt Nam luôn đậm đà bản sắc dân tộc, vậy nền văn học dân tộc Việt Nam có thể hiểu như thế nào?

 Theo ý hiểu đơn giản của em, thì trước tiên ta hiểu nền văn học dân tộc Việt Nam theo sự hình thành phát triển của văn học từ văn học dân gian truyền miêng cho đến văn học viết. Mỗi hình thái phát triển đều gắn liền với một giai đoạn lịch sử và bối cảnh xã hội nhất định của thời kì đó. Và bên cạnh mặt hình thức tạo nên một chiều dài lịch sử của nền văn học thì không thể bỏ qua được về mặt nội dung. Ở mặt nội dung một tác phẩm được coi là của nền văn học Việt Nam thì cũng giống như em đã trình bày ở trên để là một tác phẩm của nền văn học dân tộc thì tác phẩm ấy phải nêu bật được tính dân tộc ở trong đó. Thể hiện được tiếng nói của dân tộc của nhân dân ở trong mỗi tác phẩm từng thời kì. Mỗi thời kì khác nhau thì sẽ thể hiện những quan điểm những cái nhìn riêng theo từng giai đoạn cụ thể. Như ở văn học Mĩ ta chia thành 3 thời kì như trên thì ở Việt Nam có thể dễ dàng chia thành thời kì của văn học dân gian và văn học viết. Ở thời kì văn học viết lại có thể chia thành những thời kì văn học nhỏ hơn theo từng giai đoạn lịch sử từ phong kiến cho đến những thời kì đấu tranh chống chỉ nghĩa thực dân.

 Như vậy có thể nhận định chung rằng nền văn học dân tộc là một nền văn học kéo dài theo chiều dài lịch sử của dân tộc đó, thể hiện được đặc điểm theo từng thời kì khác nhau. Bên cạnh đó còn là tiếng nói của từng dân tộc mà tác giả chính là người đại diện.

Mở rộng:

Như đã nói ở trên em hiểu dân tộc với hai hướng nghĩa khác nhau đó là dân tộc – tộc người (ethnic) và nghĩa khác đó là dân tộc theo nghĩa quốc gia, Tổ quốc (nation).

Còn vấn đề tính dân tộc không phải mới xuất hiện, tuy nhiên, cho đến nay bản thân câu hỏi tính dân tộc là gì thì vẫn chưa có kiến giải đúng đắn thống nhất, nghĩa là có rất nhiều cách lí giải khác nhau, quan niệm không giống nhau, thậm chí trái ngược nhau.

Theo như em tìm hiểu thì có rất nhiều những quan niệm khác nhau về tính dân tộc: quan niệm tuyệt đối hoá tính đặc thù dân tộc, quan niệm tính dân tộc là tính nông dân, là tính hiện thực và là tính toàn dân tộc. Theo như em thấy thì dù có ở phương diện nào thì tính tính dân tộc vẫn mang một sắc thái của tính khác và không thể hiện được khái niệm chung nhất và nó đều mang tính tuyệt đối hoá nên dù ở có quan niệm nào thì cũng sẽ làm tính dân tộc mắc phải những sai lầm không nên có.

Với ý hiểu của mình em nghĩ rằng tính dân tộc thể hiện hồn khí của dân tộc đó, thể hiện được bản sắc của dân tộc về lãnh thổ dân tộc, văn hoá dân tộc và đặc trưng của dân tộc đó trên các phương diện.

Chủ nghĩa dân tộc là một khái niệm phức tạp mang tính lịch sử xã hội. Nó ảnh hưởng đến nhận biết cộng đồng và dân tộc của mỗi người. theo em hiểu chủ nghĩa dân tộc thể hiện sự tự chủ của một quốc gia về mọi mặt văn hoá, chính trị, kinh tế mà không bị ảnh hưởng, tác động từ một quốc gia khác có thể tự cai trị mình.

Còn về  Dân tộc (nation) và dân tộc (people) và dân tộc/sắc tộc (ethnic)?....

Nation: The roots of a nation are to be found in ethnic groups and primordial kinship, and a nation grows by a process of differentiation and opposition, –but a nation is not simply an ethnic group–. A nation is not simply a cultural togetherness. It is also a political togetherness (polity) concerned with the structuration and organization of political arrangements and the potential creation of its own state. A nation exists with other nations, and because other nations exist. A nation is a community of people sharing a territory whose symbolic boundaries are rooted on a common ethnicity and a collective sentiment of peoplehood. It is a political togetherness which is rooted in a distinct collective identity, language, history, and a national culture.

Em tạm hiểu rằng nation chưa có một dịch thể chính xác nào ở tiếng Việt và ở đây cũng nói rằng quốc gia được hình thành trong các nhóm dân tộc và nguồn gốc thân thiết, không chỉ là sự kết hợp văn hoá mà còn là sự kết hợp về chính trị. Và là sự gắn bó về chính trị bắt nguồn từ một bản sắc, ngôn ngữ, lịch sử và nền văn hoá quốc gia riêng biệt. Nation ám chỉ a community of people sharing a territory. (ví dụ: The US)

People là người thuộc quốc gia. Ví dụ: Việt kiều ở Mỹ thì vẫn là American People.

Còn Ethnic là dân tộc. Ví dụ như 54 dân tộc ở VN sẽ được hiểu là ethinic. Còn như ví dụ trên Việt kiều ở mỹ thì là American People nhưng có ethnic vẫn là Vietnamese.

* Khái niệm dân tộc có thể được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau, trong đó có hai nghĩa được dùng phổ biến nhất:

- Một là, dân tộc chỉ một cộng đồng người có mối liên hệ chặt chẽ, bền vững, có sinh hoạt kinh tế chung, có ngôn ngữ riêng và những nét văn hóa đặc thù, xuất hiện sau bộ tộc, bộ lạc. Với nghĩa này, dân tộc là bộ phận của quốc gia. (1)

- Hai là, dân tộc chỉ cộng đồng người ổn định hợp thành nhân dân của một nước, có lãnh thổ, quốc gia, nền kinh tế thống nhất, quốc ngữ chung và có ý thức về sự thống nhất của quốc gia mình, gắn bó với nhau bởi lợi ích chính trị, kinh tế, truyền thống văn hóa và truyền thống đấu tranh chung trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Với nghĩa này, dân tộc là toàn bộ nhân dân của quốc gia đó- quốc gia dân tộc. (2)

- Còn theo quan niệm của các nhà sử học, dân tộc được hiểu là những cộng đồng người được hình thành trong quá trình lịch sử, trên cơ sở cộng đồng về ngôn ngữ, lãnh thổ, đời sống kinh tế và văn hóa, đặc biệt là về truyền thống văn hóa. 

VD: Trong dân tộc Việt Nam (Nghĩa 2) có các dân tộc Việt, Mường, Thái, Tày... (Nghĩa 1)

* Nền văn học dân tộc là nền văn học mang phẩm chất dân tộc, cốt cách dân tộc. Nó cũng được coi là một tiêu chuẩn quan trọng để đánh giá tính dân tộc của một tác phẩm, nếu chỉ dựa trên hình thức tác phẩm sẽ khó cắt nghĩa được các hiện tượng văn học khác nhau. Các tác phẩm trong nền văn học dân tộc trước hết phải nêu ra được các vấn đề của dân tộc, tinh thần, diện mạo văn hóa của dân tộc, sau đó, tác phẩm phải bộc lộ được cách cảm, cách nghĩ của dân tộc. Về hình thức của tác phẩm  thuộc nền văn học dân tộc, tính dân tộc xuyên thấm vào nhiều yếu tố: thể loại, giọng điệu, ngôn ngữ, âm hưởng, cấu tạo tác phẩm. Một tác phẩm có tính dân tộc là một tác phẩm "có dân tộc" trọn vẹn, trong chỉnh thể nội dung và hình thức, khó tách rời hai yếu tố đó với nhau. Tuy nhiên, đó chỉ là lý thuyết, ta không thể đo đếm tính dân tộc một cách cứng nhắc mà cần có cách nhìn, cách cảm phù hợp.

Nước Mỹ trước kia vốn là thuộc địa của Anh nên ít nhiều bị ảnh hưởng bởi nền văn hóa, văn học Anh. Tuy nhiên các tính chất riêng và bề rộng sáng tác của nó khiến văn học Mỹ ngày nay được xem là có truyền thống và hướng đi khác biệt. Ngoài ra, nước Mỹ là nơi sinh sống của nhiều dân tộc khác nhau tạo nên tính chất lai ghép, làm phong phú thêm đặc điểm dân tộc bằng các yếu tố thuộc về các dân tộc khác, góp phần đổi mới, nâng cao, hoàn thiện thêm những phẩm chất của dân tộc. Điều này có ảnh hưởng không nhỏ đến nền văn học dân tộc Mỹ. Bên cạnh đó, tính dân tộc của văn học Mỹ là sản phẩm của quá trình lịch sử, nó phụ thuộc vào những giai đoạn lịch sử khác nhau như văn học thời thuộc địa, văn học thời hậu chiến...Với mỗi thời kỳ, văn học Mỹ lại có những đặc điểm khác nhau, những nét độc đáo, những đặc trưng riêng.

Một tác phẩm thuộc nền văn học Mỹ không nhất thiết phải do người Mỹ chính gốc sáng tác, viết bằng tiếng Anh hay sáng tác tại Mỹ. Đó không phải là yếu tố bắt buộc. Chính yếu tố nội dung mới là điều quan trọng hơn cả. Bên cạnh đó, kiểu tư duy của dân tộc Mỹ cũng góp phần rất quan trọng tạo nên bản sắc dân tộc trong nền văn học dân tộc Mỹ.

Liên hệ với Việt Nam, nền văn học dân tộc Việt là nền văn học thấm nhuần tinh thần dân tộc Việt Nam, mang theo mình phẩm chất, cốt cách dân tộc Việt, bộc lộ cách cảm, cách nghĩ của dân tộc. Nếu chỉ căn cứ vào hình thức thì không thể xác định một cách chắc chắn rằng tác phẩm đó thuộc nền văn học dân tộc Việt. Yếu tố nội dung, tư duy dân tộc mới là quan trọng hơn cả. Bên cạnh đó, một sáng tác thuộc nền văn học dân tộc không nhất thiết phải sáng tác tại Việt Nam mà có thể sáng tác tại nước ngoài.

Ví dụ, Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn chỉ toàn nêu tấm gương của các nhân vật nổi tiếng ở Trung Quốc, quan niệm về nước, vua, dân, xã tắc, quan hệ vua tôi, tướng lĩnh..., thể hiện tư tưởng Nho giáo nhưng không ai có thể phủ nhận ý thức dân tộc , tinh thần dân tộc ở bài Hịch đánh giặc này. Hay tác phẩm Bên kia bờ ảo vọng và Những thiên đường mù của tác giả Dương Thu Hương tuy viết bằng tiếng Việt, tác giả là người Việt nhưng có nội dung chống đối, đả phá nhà nước thì không thể xếp vào tác phẩm thuộc nền văn học dân tộc.

Ngoài ra, các sáng tác thuộc nền văn học dân tộc Việt Nam không nhất thiết phải được sáng tác tại Việt Nam, cái quan trọng hơn cả chính là yếu tố nội dung mà người nghệ sĩ muốn truyền tải phải thấm nhuần tinh thần dân tộc. Nhiều nhà văn hải ngoại như tác giả Thuận ở Pháp, Đoàn Minh Phượng và Nguyễn Văn Thọ tại Đức, tuy sáng tác tại nước ngoài nhưng tác phẩm của họ luôn hướng về tổ quốc, về dân tộc. Không chỉ có vậy, bên cạnh việc sáng tác, tác tác giả hải ngoại tình nguyện trở thành sứ giả văn hóa thông qua công tác dịch thuật, giới thiệu văn học thế giới đến với bạn đọc trong nước và ngược lại. Họ được coi là những nhà văn mẫu mực của dân tộc Việt Nam.

Phúc đáp thảo luận về chủ nghĩa dân tộc